(Kienthuc.net.vn) – Các nàng kết tóc vấn khăn, cải trang thành nam nhi, hùng dũng chỉ huy tướng sĩ lên đường chống giặc. Họ là ai? 

Họ đều là những người khí tiết thời Lý Nam Đế, là vợ của những người anh hùng. Bản thân họ cũng trực tiếp cầm quân dẹp giặc. 

Quách Ả Đê

Theo thần tích xã Hoàng Xá, Quách Ả Đê là con gái ông Quách Toàn và bà Bạch Thị Nguyên ở đạo Tuyên Quang, châu Đại Man. Ả Đê là em sinh đôi với Ả Lự. Cha giữ chức chủ bộ, nhưng giàu lòng thương người, một đời làm việc thiện giúp người. Ả Đê là người con gái thông minh xinh đẹp, nhiều tài, nức tiếng cả vùng.

Bấy giờ Quản bộ Hoàng Gia là một kẻ khét tiếng tham tàn, hiếu sắc. Nghe tiếng Ả Đê thông minh tài sắc, đến cầu hôn nàng, nhưng bị khước từ, Quản bộ Hoàng Gia căm tức kéo quân đến đánh. Gia đình Ả Đê bị đánh tan tác, bố mẹ qua đời. Hai chị em Ả Đê và Ả Lự chạy thoát được phải về ẩn dật ở trang Hoàng Xá. Sau đó Ả Đê cùng chị dấy binh, dần dần trở thành đội quân hùng mạnh, trở về quê đánh đuổi Hoàng Gia trả thù cho cha mẹ, giành quyền cai trị Châu Mường.

Sau khi đánh tan quân Lương xâm lược, Lý Nam Đế nghe tiếng hai chị em Ả Đê, Ả Lự bèn mời về thử tài mới hay: “Võ tinh thông trai e khó vượt; nét hiền ngoan gái chẳng ai bằng”, bèn lập hai chị em làm cung phi.

Đầu năm 543, vua Lương lại huy động binh mã sang xâm lược nước ta. Ả Đê cùng chị xin Lý Nam Đế cầm quân. Hai nàng kết tóc vấn khăn, cải trang thành nam nhi, hùng dũng chỉ huy tướng sĩ lên đường chống giặc. Đánh một trận trên bộ, giặc thua tan tác, phải bỏ chạy theo đường thủy. Ả Đê lại cùng chị phối hợp truy đuổi theo đường thuỷ, quân Lương mười phần chết bảy, tám, sau đó Ả Đê hy sinh ở bến Lương Giang. Nhà vua nghe tin vô cùng thương xót, cảm phục đức tài của hai nàng, bèn phong tước hậu và chuẩn cho địa phương lập miếu phụng thờ. Nàng được phong là Ả Đê công chúa, tặng Gia Thuận Trang Ý công chúa, xếp và hàng Thượng đẳng phúc thần.

Triệu Quang Phục lên ngôi, nhớ ơn nàng tặng thêm là Từ Huệ Phổ Đạt đại vương.

Thời Lý Nam Đế, ở trang Trung Hậu, tổng Đa Lộc, phủ Yên Lãng, tỉnh Phúc Yên (nay là tỉnh Vĩnh Phúc) có một người con gái tên là Lã Ả Lư. Cha là ông Lã Hoà và mẹ là bà Dương Thị Nguyệt. Ả Lư là người thông minh mẫn tiệp, năm lên 7 tuổi, cha mẹ cho nàng đi học. Chỉ 3 năm sau, Ả Lư đã trở thành một người văn võ kiêm toàn. Cha mẹ bèn đặt cho tên mới là nàng Ngô. Ít lâu sau cha mẹ già yếu qua đời. Lớn lên nàng lấy một người tướng quân họ Triệu của Lý Nam Đế, đóng quân ở đầm Dạ Trạch và được phong là Nhị phu nhân.

Nhân một dịp về thăm quê, thấy dân đang buổi đói kém, Ả Lư xin phép chồng chuẩn cấp cho dân. Hồi đó tướng nhà Lương là Trần Bá Tiên đem quân sang xâm lược nước ta. Thấy chồng lo lắng, nàng khuyên: “Nước có biến đâu chỉ nhờ chí nam nhi, hà không cần đến tấm lòng của thiếp này ư?”.

Rồi cùng chồng, nàng tiến về đầm Dạ Trạch vừa làm lễ cầu đảo, vừa cổ vũ tinh thần của tướng sĩ. Nàng bày binh bố trận để chống giặc. Nàng vấn tóc, hai tay hai kiếm, cưỡi ngựa trắng kéo quân vây chặt dinh của Trần Bá Tiên, rồi đột nhập vào thành, vừa đánh vừa hô to “Ta là Triệu nương phu nhân”. Quân Lương thấy phụ nữ nước Nam khí tiết thế, lại nhìn thấy bốn bề cờ xí rợp trời, hốt hoảng bỏ chạy. Nàng cho quân đuổi theo bắt được cả tướng giặc. Triệu Công sung sướng nói: “Đúng là Triệu nương phu nhân đó, giặc Lương đã biết chưa?”.

Nàng còn đoàn kết binh sĩ, lập nên một đội quân trên dưới đồng lòng làm nên chiến thắng vẻ vang. Khi Triệu công lên ngôi xưng là Dạ Trạch Vương, sau đổi là Triệu Việt Vương.

Năm Tân Mão (571) Lý Phật Tử phản trắc, bất ngờ đem quân đánh Triệu Việt Vương. Vì không phòng bị, Triệu Việt Vương thua phải chạy về của Đại Nha cùng đường gieo mình tự vẫn. Bà Ả Lư già yếu lui về quê ngoại rồi mất ở đó.

Sau này khi Đinh Tiên Hoàng lên ngôi phong bà là Ả Lư Nàng Ngô đế phi đệ nhị.

Lê Đại Hành phong bà là Thượng đẳng phúc thần, lại gia phong là Triệu Vương Thiên tử Ả Lư Ngô Nương, tặng phong Duyên Bình công chúa Trinh thục phu nhân. Nối tiếp 3 đời sau bà đều được phong mỹ tự.