Cha mẹ nào cũng luôn muốn con cái tránh xa điều xấu, học hành giỏi giang và khôn lớn, thành đạt khi trưởng thành. Nhưng phần đa những thành quả tốt đẹp ấy đều phụ thuộc vào cách nuôi dạy con của cha mẹ. Và nghiên cứu cho thấy các cha mẹ có con cái thành đạt, nên người thường có các đặc điểm chung dưới đây.
1. Để con tự làm việc vặt trong nhà
Julie Lythcott-Haims, tác giả của cuốn sách nổi tiếng “How to Raise an Adult” (Tạm dịch: Cách nuôi dạy một đứa trẻ trưởng thành) từng chia sẻ: “Nếu trẻ em không thể tự nấu các món ăn, có nghĩa là ai đó đang phải làm điều ấy cho chúng. Nếu vậy, không đơn giản là chuyện trẻ không cần làm việc, mà quan trọng là chúng cũng không có cơ hội hiểu được đó là công việc cần phải làm và ai cũng cần có đóng góp công sức cho tập thể”.
Lythcott-Haims tin rằng những đứa trẻ biết làm việc nhà sẽ trở thành những nhân viên có khả năng cộng tác tốt với đồng nghiệp, dễ đồng cảm hơn vì họ đã sớm biết khó khăn là thế nào và có thể tự đảm nhận nhiệm vụ.
Chia sẻ với Tech Insider, bà cho hay: “Bằng cách tạo điều kiện cho trẻ làm việc vặt trong nhà như đổ rác, tự giặt quần áo, chúng sẽ nhận ra mình cần phải làm việc để trở thành một phần của cuộc sống”.
2. Dạy con các kỹ năng xã hội
Các nhà nghiên cứu từ Đại học bang Pennsylvania và Đại học Duke đã theo dõi hơn 700 trẻ em trên khắp nước Mỹ ở độ tuổi từ mẫu giáo đến 25 và phát hiện mối tương quan đáng kể giữa những kỹ năng xã hội trẻ học được khi còn ở tuổi mẫu giáo với thành công mà chúng có được khi trưởng thành.
Nghiên cứu kéo dài 20 năm này cho thấy, so với những đứa trẻ bị hạn chế về kỹ năng xã hội, những trẻ em có năng lực xã hội, hòa đồng với bạn bè, biết giúp đỡ người khác, thấu hiểu cảm xúc của bản thân và biết tự giải quyết vấn đề sẽ có nhiều khả năng lấy được bằng đại học và kiếm được một công việc toàn thời gian khi đến tuổi 25.
Còn những người có kỹ năng xã hội hạn chế lại có nguy cơ bị bắt cao, dễ sa vào rượu chè và thường nộp đơn xin ở nhà công cộng.
Kristin Schubert, giám đốc chương trình tại Quỹ Robert Wood Johnson, nơi tài trợ cho nghiên cứu, chia sẻ: “Nghiên cứu này chứng minh rằng, giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội và trí thông minh cảm xúc là một trong những điều quan trọng nhất chúng ta có thể làm để chuẩn bị cho chúng một tương lai tốt đẹp”.
“Ngay từ khi còn nhỏ, những kỹ năng này có thể giúp xác định liệu đứa trẻ đó sau này sẽ vào đại học hay đi tù, và liệu chúng sẽ có công việc ổn định hay sa vào nghiện ngập”.
3. Nuôi dưỡng mối quan hệ gắn kết thân mật với con
Một nghiên cứu vào năm 2014 trên 243 người sinh ra trong hoàn cảnh khó khăn cho thấy những đứa trẻ được chăm sóc chu đáo trong 3 năm đầu đời không chỉ thi cử tốt hơn ở thời thơ ấu, mà còn xây dựng được nhiều mối quan hệ lành mạnh và đạt thành tích học tập cao hơn ở độ tuổi 30.
Theo trang PsyBlog, các bậc cha mẹ có lối chăm sóc con chu đáo thường phản ứng với các tín hiệu của con họ kịp thời và phù hợp hơn, đồng thời mang lại cho trẻ một nền tảng vững chắc để khám phá thế giới.
Lee Raby, đồng tác giả nghiên cứu kiêm nhà tâm lý học của Đại học Minnesota, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn: “Điều này cho thấy việc đầu tư vào mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái ở giai đoạn đầu có thể mang lại lợi ích lâu dài theo mỗi cá nhân trong suốt cuộc đời”.
4. Họ thường “uy tín” hơn là “độc đoán” hay “dễ dãi”
Được công bố lần đầu tiên vào thập niên 1960, nghiên cứu của Đại học California ở Berkeley do nhà tâm lý học phát triển Diana Baumride thực hiện cho thấy, về cơ bản có ba kiểu cha mẹ:
Dễ dãi: Cha mẹ cố gắng để không quá khó khăn, gắt gỏng mà chấp nhận con cái họ.
Độc đoán: Cha mẹ luôn cố định hình và kiểm soát trẻ dựa trên một tiêu chuẩn ứng xử đã định.
Uy tín: Cha mẹ cố gắng định hướng cho con theo cách hợp lý.
Kiểu cha mẹ lý tưởng chính là kiểu “uy tín”. Đứa trẻ lớn lên và luôn tôn trọng thẩm quyền của cha mẹ, nhưng đồng thời cũng không cảm thấy bị quyền hành của người lớn bóp nghẹt.
5. Họ thường có mối quan hệ tốt đẹp với nhau
Theo một nghiên cứu của Đại học Illinois, trẻ em trong các gia đình hay xảy ra xung đột, dù còn chung sống hay đã ly dị, đều dễ rơi vào cảnh sống tồi tệ hơn so với trẻ em có bố mẹ hòa hợp.
Giáo sư Robert Hughes Jr. thuộc Đại học Illinois cũng cho biết một số nghiên cứu phát hiện trẻ em trong các gia đình có cha mẹ đơn thân không xảy ra mâu thuẫn thường sống tốt hơn trẻ em có đầy đủ bố mẹ nhưng lại hay xảy ra xung đột.
Trong một nghiên cứu dài hạn năm 2009 được thực hiện trên 856 người ở New York, nhà tâm lý học Eric Dubow của Đại học bang Bowling Green đã phát hiện “trình độ hiểu biết trẻ nhận được từ bố mẹ khi lên 8 có thể dự đoán đáng kể sự thành công trong học tập và sự nghiệp của trẻ trong 40 năm sau”.
Viddeo: 10 nguyên tắc mẹ Do Thái dạy con thành thiên tài. (Nguồn: Thiet Ke Powerpoint Design)
6. Tìm cách giải quyết vấn đề hơn là né tránh mâu thuẫn
Theo nhà tâm lý học E. Mark Cummings thuộc Đại học Notre Dame, việc chứng kiến cha mẹ tìm cách tháo gỡ, giải quyết các xung đột ở nhà theo hướng tích cực giúp trẻ học được nhiều hơn về các kỹ năng xã hội, lòng tự trọng, cách kiểm soát cảm xúc đồng thời khiến trẻ an tâm hơn. Điều đó giúp ích cho mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái cũng như thành tích học tập của trẻ ở trường.
Ngược lại những đứa trẻ hay thấy cha mẹ nhượng bộ để tránh cãi vã hoặc tránh giao tiếp với nhau có thể cảm thấy gia đình mình đang có gì đó không ổn, khiến chúng trở nên căng thẳng, lo lắng, bất an. Tình trạng như vậy lâu ngày có thể làm trẻ trở nên chán nản, dễ tức giận, hung hăng, cơ thể dễ mệt mỏi, bệnh tật và gặp khó khăn trong học tập.
7. Không trốn tránh thất bại
Quan niệm của trẻ về nguồn gốc thành công cũng giúp dự đoán về những gì trẻ đạt được sau này. Trong nhiều thập kỷ, nhà tâm lý học Carol Dweck của Đại học Stanford phát hiện rằng trẻ em và cả người lớn đều nghĩ về thành công theo một trong hai cách:
Những người có “tư duy cố định” cho rằng tính cách, trí thông minh và khả năng sáng tạo của mỗi người là những yếu tố không thể thay đổi. Và thành công là sự khẳng định của những khả năng vốn có đó. Vì vậy cố gắng để thành công và tránh thất bại bằng mọi giá trở thành phương cách để họ duy trì cảm giác thông minh và giỏi giang.
Mặt khác, những người có “tư duy tăng trưởng” lại coi thất bại không phải là bằng chứng của sự không thông minh mà chính là bàn đạp để phát triển mạnh mẽ hơn và nâng cao các khả năng hiện có.
Và con cái của những cha mẹ có tư duy tăng trưởng thường có cơ hội thành công cao hơn. Bởi những trẻ này ít bị giới hạn về niềm tin vào bản thân, cũng không dễ nản chí bỏ cuộc khi gặp thất bại, hơn nữa lại không ngừng hoàn thiện, nâng cấp bản thân để đạt được mục tiêu của mình.
8. Kiểm soát hành vi chứ không kiểm soát tâm lý của con
Theo một nghiên cứu dài hạn từ Đại học College London, sự kiểm soát tâm lý con cái của cha mẹ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tinh thần và sự hài lòng trong cuộc sống của trẻ.
Tác giả Jeff Haden cũng từng nói: “Trẻ em có cha mẹ ít kiểm soát tâm lý và quan tâm đến chúng nhiều hơn trong giai đoạn khôn lớn có khả năng hạnh phúc và hài lòng với cuộc sống hơn khi đã trưởng thành.
Mặt khác, những ai có cha mẹ ngày càng kiểm soát tâm lý nhiều hơn trong quá trình trưởng thành sẽ có sức khỏe tinh thần kém hơn đáng kể trong suốt cuộc đời sau này. Thực tế, việc kiểm soát thái quá được đánh giá là có ảnh hưởng tương tự những gì ta cảm thấy sau khi một người bạn hoặc người thân mới mất”.
Không cho phép trẻ em tự đưa ra quyết định, xâm phạm quyền riêng tư, thúc đẩy sự phụ thuộc và kết tội trẻ chỉ vì chúng làm những điều bản thân mong muốn là các ví dụ cho thấy có lẽ những bậc cha mẹ như vậy đang áp đặt hành vi kiểm soát tâm lý lên con cái mình.
9. Dạy con tự kiểm soát bản thân
Nếu con bạn có ý thức tự kiểm soát tốt, chúng có nhiều khả năng sẽ sống khỏe mạnh, an toàn và sung túc trong tương lai.
Một nghiên cứu kéo dài 32 năm được công bố trong kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ phát hiện, bậc cha mẹ nào đảm bảo con cái mình có thể kiểm soát được sự bốc đồng của chúng sẽ nuôi dạy nên những đứa trẻ ổn định. Những đứa trẻ đó tiếp tục phát triển khỏe mạnh, kiếm nhiều tiền hơn, không dính vào các hành vi tội phạm cũng như không lạm dụng thuốc.
10. Các bậc cha mẹ này có xu hướng nghỉ phép nhiều hơn
Những tháng đầu của thời thơ ấu là thời điểm quan trọng để cha mẹ gắn kết với con cái và khoảng thời gian gắn kết đó có thể mang đến tác động lâu dài.
Một nghiên cứu về các chính sách nghỉ phép ở Châu Âu của Đại học Bắc Carolina cho thấy việc nghỉ phép của cha mẹ có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và tốt hơn cho sức khỏe tổng thể của trẻ.
Những đứa trẻ mà mẹ nghỉ thai sản cũng có chỉ số IQ cao hơn, được giáo dục nhiều hơn và kiếm được nhiều tiền hơn so với con của những bà mẹ không nghỉ thai sản.
Bảo San biên dịch